Quantcast
Channel: فروش خدمات باغبانی
Viewing all articles
Browse latest Browse all 10

مقاله نقشه یابی مولکولی صفات گیاهان زراعی

0
0

انجام نقشه یابی مولکولی و گزینش به کمک مارکر برای بهبود صفات کمی و کیفی گیاهان زراعی

اگرچه، گیاهان زراعی در ابتدا بواسطه نتایج جستجوی غیرهدفمند انسان (برای منابع مناسب غذا) رو به تکامل نهادند امروزه این امر بیشتر از طریق برنامه های اصلاحی مدبرانه حاصل می شود. در حالیکه تغییرات در فعالیتهای زراعی و مکانیزاسیون کشاورزی، تاثیر چشمگیری بر بهره وری زراعی داشته اند، بهبود عملکرد اغلب گیاهان به سبب بهبود ژنتیکی آنها بوده است. علیرغم پیشرفتهای حاصله، بهبود بیشتر عملکرد و کیفیت محصولات، به سبب رشد جمعیت، افزایش قیمت نهاده هایی چون آب، کود و انرژی و ملاحظات مربوط به اثرات کودها و سموم شیمیایی بر زیست بوم و تغییر سریع سلایق مصرف کنندگان، مورد درخواست مستمر قرار دارد.     

اصلاح نباتات، بعنوان فرآیند مورد استفاده در طی قرنها، به میزان زیادی به گزینش صفات مطلوب بستگی دارد. این گزینشها اغلب شامل چرخه های متعدد اصلاحی بمنظور انتقال خصوصیات مطلوب زراعی و کیفی از والدین متفاوت به یک ژنوتیپ منفرد می باشند. پیشرفتهای جدید در بیوتکنولوژی منجر به توسعه ابزارهای بدیعی که نوید بخش اصلاح نباتات سریعتر و دقیق تر می باشند شده است. در این میان، مارکرهای مولکولی نوید بخش ترین ابزارها هستند. مارکرهای مولکولی قطعاتی از DNAگیاه هستند که اصلاحگران برای تشخیص حضور و یا عدم حضور آللهای مورد علاقه در گیاهان مورد آزمایش بکار می برند و بنابراین از آنها بعنوان ابزارهای گزینش بهره می برند. گزینش گیاهان مطلوب برپایه مارکرهای متصله را در اصطلاح گزینش به کمک مارکر(MAS) نامند. با استفاده از مارکرهای مولکولی، اصلاحگران می توانند روشهای گزینش برپایه فنوتیپ، که شامل گیاهان در حال رشد تا گیاهان بالغ است، را کوتاهتر ساخته و خصوصیات فیزیکی آنها را بمنظور آگاهی از ساختار بنیادین ژنتیکی آنها مورد بررسی دقیق قرار دهند. سیستمهای مارکرهای مولکولی مختلف توسعه یافته و برای استفاده تکامل یافته اند.

انواع مارکرهای مولکولی

1-RFLP

پلی مرفیسمهای طولی قطعات برشی (RFLP)، با استفاده از آنزیمهای برشی که مولکولهای DNAژنومی را در توالی های نوکلوتیدی خاصی (محل های برش) برش داده و بنابراین قطعات DNAبا اندازه های مختلف را بوجود می آورند، شناسایی می شوند. شناسایی قطعات DNAژنومی بوسیله ساترن بلات انجام می شود، فرآیندی که بموجب آن قطعات DNAجدا شده بوسیله الکتروفورز، به فیلتر نایلونی یا نیتروسلولز منتقل می شوند. سپس، DNAغیر متحرک در فیلتر اجازه می یابد تا با DNAپروب رادیواکتیویته هیبرید شود.  RFLPیک مارکر همبارز است که پروبها معمولا قطعات DNA کلون شده کوچک (بعنوان مثال cDNA و یا DNA ژنومی) هستند. فیلتر در مقابل فیلم عکاسی قرار می گیرد. جایی که تابش ماده رادیو ایزوتوپ از پروب، سبب تولید باندهای مرئی می شود.

2-RAPD

DNA پلی مورفیسم تکثیر یافته تصادفی (RAPD) یک مارکر غالب بر پایه واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) است. این روش یک پرایمر دیکامر منفرد از توالی تصادفی را بکار می گیرد که با DNA الگو در دمای 37Ċ اتصال برقرار می سازد. تنوع الگوهای بانددهی RAPDبه سبب حضور و یا عدم حضور یک باند حاصله از تنوع در مکانهای باندینگ پرایمر است. محدودیت عمده این روش عدم تکرار پذیری آن به سبب دمای پایین اتصال است. اما، راندمان یک مارکر مطلوب RAPDمی تواند بواسطه توالی یابی پایانه آن و طراحی پرایمرهای بلندتر (بعنوان مثال 24 نوکلوتید) برای تکثیر اختصاصی  مارکرها افزایش یابد. اینچنین نواحی تکثیر یافته با توالی شناخته شده (SCARs) از نظر ساختار و کاربرد، مشابه مکانهای با توالی نشاندار (STS)می باشند.

3- CAPS

توالیهای پلی مورف توسعه یافته منشعب (CAPS)، برپایه تنوع مکان برش آنزیم در قطعات DNA تولید شده بوسیله PCR، می باشند. منبع اطلاعات توالی برای پرایمرها می تواند یک بانک ژن، کلونهای cDNA یا ژنومی یا باندهای RAPD کلون شده بدست آید. این مارکر همبارز است.

4- SSR

تکرارهای توالی ساده یا ریز ماهواره ها (میکروستلایت ها) در یوکاریوتها حاضر هستند. پلی مرفیسم SSR تنوع در تعداد واحدهای تکراری در یک ناحیه مشخص از ژنوم را مشخص می کند. تناوب تکرارهای بزرگتر از 20 bp تخمین زده می شود که هر 33 kb در گیاهان رخ می دهند. توالی نوکلئوتیدی در بر گیرنده تکرار، برای طراحی پرایمرها بمنظور تکثیر تعداد متفاوتی از واحدهای تکراری در واریته های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این پرایمرها برای تعیین سریع و دقیق لوکوس های پلی مورف مطلوب بوده و اطلاعات حاصله می توانند برای توسعه یک نقشه فیزیکی برپایه این تگهای توالی مورد استفاده قرار گیرند. این نوع از پلی مورفیسم بسیار تکرار پذیر است.

5- AFLP

مارکرهای پلی مرفیسم طولی قطعه تکثیر شده (AFLP)، بوسیله تکثیر قطعات DNA حاصله از هضم آنزیم برشی تولید شده اند. DNA با وزن مولکولی بالا بوسیله دو آنزیم برشی هضم می شود: یک شش باز بر (برای مثال EcoRI) و یک چهار باز بر (برای مثال Mse I). مولکولهای آداپتور به انتهای قطعات DNA می چسبند. دو پرایمر دارنده توالی مکمل با آداپتور بعلاوه تعداد کمی نوکلئوتید اضافی تصادفی در انتهای 3¢ آنها، برای تکثیر انتخابی قطعات با استفاده از PCR مورد استفاده قرار می گیرند. محصولات تکثیر شده در ژلهای توالی یابی یا حتی PAGE معمولی جداشده و بوسیله رنگ زدایی نقره قابل مشاهده می باشند. در طرف دیگر، پرایمرها بوسیله رادیوایزوتوپ یا رنگ فلورسانت لیبل گذاری می شوند بنابراین باند AFLP می تواند بوسیله اتورادیوگرافی یا بوسیله استفاده از آنالیز تصویر بدست آید. بالاترین تعداد محصولات تکثیری (50 تا 100) در میان سیستمهای باند دهی DNA، در AFLP تولید می شود.این امر احتمال شناسایی پلی مرفیسم بسیاری از ساختار ها را افزایش می دهد. در حال حاضر این تکنیک طولانی تر و گرانتر از سایر روشهای مبتنی بر PCR است. این روش نیازمند DNA با کیفیت بالا برای اطمینان از هضم کامل بوسیله آنزیمهاست. هضم ناقص DNA موجبب ایجاد تنوع غیرتکرار شونده در باندهای DNA می شود.

6-SNP

مارکرهای مولکولی، وقتی تنوع توالی میان افراد مورد مطالعه مشاهده می شود، پلی مورف هستند. مارکرهای مولکولی بنابراین به سادگی شاخصی از پلی مرفیسم توالی هستند. پلی مورفیسم توالی میان اشخاص می تواند به شکلهای مختلفی رخ دهد، برای مثال، می تواند به سبب ورود یا حذف بازهای چندگانه باشد، یا می تواند به سبب پلی مرفیسم تک نوکلئوتیدی (SNPs) باشد. ورودها، حذفها و SNPs در تعیین تنوع توالی میان اشخاص مهم هستند. SNPs در ژنومهای گیاهی فراوان هستند. آنها برای ژنوتایپینگ جمعیت های انسانی برای بعضی بیماریهای ژنتیکی مورد استفاده قرار گرفته اند. هزینه توسعه SNPs بسیار بالاست، چرا که برای هر لوکوس DNA باید توالی یابی شده و پرایمرهای PCR مناسب طراحی شوند. پرایمرها باید سپس برای تکثیر قطعه متناظر دیگر ژنوتیپ های ممکن مورد استفاده قرار گیرند. این قطعات باید سپس توالی یابی شده و توالی ها برای تعیین SNPs هر هالوتایپ مورد مقایسه قرار گیرند. واژه "هالوتایپ" در مورد SNPs بجای واژه "آلل" بکار برده می شود. روشهای شناسایی SNPs در درون یک لوکوس ژنتیکی  تحت عنوان توالی یابی مستقیم شناخته شده و شامل: پلی مرفیسم تک رشته (SSCP) ، گسستگی شیمیایی جفت شدنهای ناموفق (CCM) و گسستگی جفت شدنهای ناموفق آنزیمی (EMC) می باشند.

نقشه یابی مولکولی ژنهای مهم کشاورزی

در گذشته، تعیین نقشه های لینکاژ ژنتیکی با استفاده از مارکرهای مورفولوژیکی، در اغلب گیاهان زراعی، به سبب عدم تعداد کافی مارکرهای مولکولی، قابل انجام نبود. تعیین نقشه نیازمند نیروی کار بسیار، صرف سالها زمان و جمعیتهای مختلف نقشه یابی بود چرا که همه مارکرهای مورفولوژیکی نمی توانند در یک تلاقی منفرد بدست آیند. این نقشه ها حامل تعداد معدودی از مارکرها بوده و بنابراین نمی توانستند برای نقشه یابی موثر ژنهای هدف بکار برده شوند. با دسترسی به تعداد زیادی مارکرهای مولکولی، مانند RFLP, RAPD, AFLP، میکروساتلایت ها، نقشه یابی کامل ژنومهای گیاهی واقعیت یافت. نقشه های ژنوم مولکولی در تقریبا تمام گیاهان زراعی ایجاد شده اند. تعداد مارکرهای مورد استفاده برای تعیین این نقشه ها و تراکم مارکر تنوع زیادی دارند. بیشتر این نقشه ها برپایه مارکرهایRFLP هستند. کارهای نقشه یابی فعلی عمدتا شامل مارکرهای مبتنی برPCR مانندAFLP, STMS, RAPD, CAPS, SCAR  و STS هستند. درمیان گیاهان زراعی، نقشه ژنوم برنج بیش از همه تکمیل شده است. نقشه گزارش شده توسط Harushima et al. حاوی بیشترین تعداد مارکرهاست (2275). قابل توجه اینکه این نقشه با استفاده از یک جمعیت منفردF2 تهیه شد. اخیرا، این نقشه بوسیله ترکیب آن با نتایج حاصل از مارکرهای اضافیSTS و STMS تکمیل تر شده است. در بیشتر گیاهان زراعی، جمعیت F2 به سبب اینکه می تواند در کوتاهترین زمان ممکن و با کمترین تلاش تولید شود، مورد استفاده قرار می گیرد. اما، برای نقشه یابی ژنها، بخصوص ژنهای صفات کمی، نقشه یابی دائمی جمعیت هایی مانند لاین های اینبرد نوترکیب (RILs) و دابلد هاپلویید ها مورد ترجیح است چرا که آنها می توانند در طی سالها توسط خودگشنی و تکثیر در طی مکانها و فصول مختلف مدیریت شوند.

دسترسی به مارکرهای مولکولی و نقشه های لینکاژی کامل، نقشه یابی ژنهای مسئول صفات کمی و همچنین کیفی را میسر ساخته است. صفات کیفی که بوسیله یک ژن کنترل می شوند الگوی مندلی ساده توارث پذیری تک ژنی مانند ژنهای کنترل کننده استرس های زنده، رنگ میوه درهلو، رنگ دانه در ذرت، رنگ گل در اطلسی را نشان می دهند. نقشه یابی چنین ژنهایی با مارکرهای مولکولی مختلف در جدول یک نشان داده شده اند. صفات کمی مانند عملکرد، تحمل به خشکی و سرما، تراکم چوب که تنوع پیوسته را نشان می دهند بوسیله ژنهای بسیاری کنترل می شوند. ژنهای مشخص کنترل کننده بیان صفات کمی هم اکنون تحت عنوان لوکوس های صفت کمی (QTL) نامیده می شوند. QTL با اثرات نسبی قوی اهداف خوبی برای گزینش به کمک مارکر هستند بخصوص اگر اندازه گیری صفت مشکل است. بسیاری ازQTL اثرات کوچک نسبی دارند. نقشه یابی دقیق این QTL دشوار است بخصوص با توجه به اندازه استاندارد جمعیت درعمده مطالعات نقشه یابی. بنابراین، حالا اندازه جمعیت برای نقشه یابی به حدود 300 الی 500 فرد افزایش یافته است. اما، بمنظور درک دقیق عملکرد ژن و چگونگی برهمکنش آن با دیگر ژنها، آگاهی از محل ژنها در درون ژنوم و آگاهی از ارتباط آن با دیگر ژنهای مورد علاقه مفید است. تعداد QTL کنترل کننده یک ژن از یک تا بیش از ده برای گیاهان زراعی مختلف گزارش شده است. پیشرفتها در امرنقشه یابی ژنهای مهم زراعی در برخی گیاهان عمده، متعاقبا مورد اشاره قرار می گیرد.

1- برنج

تاکنون تعداد زیادی از ژنهای کنترل کننده صفات کمی شامل مقاومت به بیماری، مقاومت به حشره، کیفیت پخت، مقاومت به خشکی و شرایط غرقابی با استفاده از مارکرهای نقشه یابی (مپینگ) شده اند. نقشه یابی ژنهای مقاومت به بیماری، هدف عمده برای تولید پایدار برنج است. مثالهای کمی از نقشه یابی چنین ژنهایی با استفاده از مارکرهای مولکولی در اینجا توضیح داده می شود. برای مثال، مارکرهای RFLP برای نقشه یابی ژن مقاومت به پشه گال زا، Gm2، با استفاده از لاینهای اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی میان Phalguna (واریته مقاوم) و ARC6650 (رقم بومی حساس) قابل ذکر هستند. دیگر ژن مقاومت به پشه گال زا،  Gm4t، که با Gm2غیر آللی است از نظر اعطای مقاومت در مقابل بیوتایپ های 1، 2، 3 و 4 مشهور است و با استفاده از RAPD در ترکیب با آنالیز افتراقی بالک یک جمعیت F3برچسب گذاری شده است. برخی از آنالوگهای ژن مقاومت (RGAs) مقبول، کلون و توالی یابی گردیده و مشخص شده که آنها به میزان زیادی با ژنهای شناخته شده مقاومت به بیماری لینکاژ دارند. نقشه یابی ژنتیکی مقاومت به ویروس تانگروی کروی برنج (RTSV) و زنجره سبز (GLH) در ARC11554 با استفاده از مارکرهای RAPD و RFLP انجام شده است. لوکوس عمده Pi-2(t)برای مقاومت به بلاست ناشی از قارچ Magnaportha grisea، با استفاده از مارکرهای RFLP نقشه یابی شده است. برخی از ژنهای اصلی برای مقاومت به پاتوژن بلایت برگی باکتریایی (BLB)، با مارکرهای RFLP یا RAPD برچسب زنی (نشاندار) شده اند. دو مارکر میکرو ستلایت به شدت پیوسته با BLB در فاصله 2 و 18 cM لوکوس xa5یافت شده اند. برچسب گذاری RFLP یک ژن برای مقاومت به زنجره قهوه ای BPH گزارش شده است.

  با استفاده از مارکرهای RFLP، ژنهای تحمل به شناور بودن، تحمل به نمک، جذب فسفرو تحمل به آلومینیوم تاکنون نقشه یابی شده اند. گزارشهای مختلفی در مورد نقشه یابی ژنهای نرعقیمی و بازگرداننده باروری با استفاده از مارکرهای RFLP در دسترس هستند. مشابها، ژنهای صفاتی چون عطر دانه، قد کشیدن دانه پخته شده با استفاده از مارکرهای RFLP نقشه یابی شده اند. اخیرا، لوکوس های صفت کمی عملکرد با استفاده از مارکرهای  SSR و STS نقشه یابی شده اند.

 

2- گندم

گزارشات مختلف در مورد نقشه یابی ژن‌های مقاومت به حشرات و بیماری‌ها، تنش‌های غیر زنده، کیفیت دانه و دیگر صفات در جدول یک فهرست شده‌اند. زنگ گندم از موضوعات اساسی است که نتایج بسیار موفقیت آمیزی در مورد نقشه یابی ژن آن تاکنون گزارش شده است. یک مارکر جایگاه با توالی نشاندار(STS) پیوسته به Lr28، ژن مقاومت به زنگ برگ، بوسیله آنالیزRAPD لاین های تقریباً ایزوژن (NILs)، در هشت بک‌گراند مختلف شناسایی شده است. از 80 پرایمر تست شده، یک مارکر رپید قادر به تفکیک NILs و والد اهدایی از والد دوره‌ای حساس بود. مقایسات میان NILs و والدین دوره‌ای شان برای شناسایی مارکرهای مولکولی پیوسته با ژنهای نشانگر مقاومت به پاتوژن ها، مفید بود. توسعه مارکرهای تکرار توالی بین ریزماهواره ای ساده (ISSR primers)، برای ژنهای مقاومت به زنگ ساقه(SR39) و زنگ برگ(Lr 35)، انتقال این ژنها به لاینهای الیت گندم را تسهیل کرده است. مارکرهای ریز ماهواره برای شناسایی پلی مورفیسم DNA در مجموعه های مقاوم به زنگ زرد بکار گرفته شده اند. نه مارکر ریز ماهواره پیوسته با ژن مقاومت به زنگ نواری،YrH52، شناسایی شده اند. مارکرهای ریزماهواره برای برچسب زنی ژنهای مختلف یاQTL، شامل ژنهای Rht8،Rht12و Vrn1و QGpc.ccsu.2D.1 یک QTL درصد پروتئین دانه، بکار گرفته شده اند. مشکل جوانه زنی پیش از برداشت، بخصوص در دانه های کهربایی، در عمده مناطق رشد گندم در جهان ، از جمله هند، معمول است. بهبود درصد پروتئین دانه و ترکیب آن در گندم نان کاری مشکل و بعنوان دلمشغولی عمده اصلاحگران نبات باقی مانده است. QTL های تحمل به پیش جوانه زنی و درصد پروتئین دانه با استفاده از مارکرهای مکانهای چندگانه با توالی نشاندار (STMS) و مکانهای با توالی نشاندار(STS)، برچسب زنی شده اند.

3- کلزا

Brassica juncea (خردل هندی یا خردل قهوه ای)، B. rapa (شلغم روغنی) و B. napus (کلزا) عمده Brassica های دانه روغنی هستند. در این گروه از محصولات، مارکرهای مولکولی برای نقشه یابی ژنهای بنیادین برای مقاومت به بیماری و کیفیت روغن و خوراک بکار گرفته می شوند. تلاشهای مختلفی برای شناسایی مارکرهای مقاومت به زنگ سفید، حاصل از قارچ Albugo candida، یک بیماری مخرب و با شیوع گسترده در این محصولات که عملکرد را به میزان 60-30 درصد در مزارع بشدت آلوده کاهش می دهد، انجام شده است. یک لوکوس (ACA1)کنترل کننده مقاومت به A. candida در B. napusبا استفاده از مارکرهایA. candida نقشه یابی شده است. یک لوکوس منفرد کنترل کننده مقاومت بهAC2 در B. rapaبا استفاده از مارکرهای RFLP و یک جمعیت در حال تفرق از تلاقی میان Per (مقاوم به AC2 and AC7) و ‘R500’ (حساس) نقشه یابی شده است. یک مارکر RFLP هم افتراقی (X140a)و دو مارکر RFLP بشدت پیوسته(X42 و X83) که برای MAS و نقشه یابی برپایه کلونینگ ژن منفرد (Acr) مسئول اعطای مقاومت به A. candidaدر B. juncea، مفید می باشند شناسایی شده اند. نقشه یابی ژن مقاومت (Ac2t) در B. juncea حاصل از یک منبع روسی مقاوم در برابر ایزوله کانادایی بسیار قدرتمند A. candida انجام شده است. مجموعه BEC-144 (B. juncea) حاصل از لهستان، نشان دهنده مقاومت به ایزوله های هندی پاتوژن زنگ سفید بوده است. شناسایی دو مارکر پیوسته در فازهای جفت و ناجفت احاطه کننده ژن کنترل گر مقاومت به A. candida در BEC-144 گزارش شده است. این کار بعدها با توسعه مارکرهای AFLP و CAPS برای این ژن، گسترش بیشتری یافت. علاوه بر این معتبر بودن مارکر CAPS در جمعیت های متفاوت، بیانگر سودمند بودن آن در امرگزینش به کمک مارکر است. نقشه یابی ژنهای مقاومت به زنگ سفید در B. rapa با استفاده از جمعیت های نوترکیب اینبرد و یک نقشه پیوستگی ژنتیکی شامل 144 مارکر RFLP و سه مارکر فنوتیپی انجام شده است. مارکرهای مولکولی ژنهای مقاومت به Leptosphaeria maculans در B. napus ، بوسیله تحقیقات مختلف ایجاد شده اند. لوکوس مقاومت LmFr1 با مارکرهای cDNA 011 و cDNA 110 پیوسته بوده و در درون گروه لینکاژی 6 (LG6) جای گرفته است. لوکوس های pb-3 و pb-4 مقاومت به Plasmodiophora brassicae در B. oleracea شناسایی شده و به مارکرهای RFLP و AFLP پیوسته بوده اند. مشابها، مارکرهای 14a در LG1، مارکر 48 در LG4 و مارکر 177b در LG9 با ژن مقاومت به تورم ریشه Plasmodiophora brassicae (نژاد 7) در B. oleracea پیوسته بوده اند.

آزمایشاتی برای تولید مارکرهایی برای اسیدهای چرب مانند اسید لینولئیک، اسید لینولنیک، اسید الئیک، اسید پالمتیک و اسید اروسیک انجام گرفته است. دو مارکرRAPD، K-011100 و 25a با غلظت اسید لینولئیک پیوسته اند. مارکرهای رپید پیوسته با اسیدهای الئیک، لینولئیک و لینولنیک در B. napus شناسایی شده اند. مارکر رپید پیوسته با درصد اسید لینولنیک به یک مارکر همبارز SCAR تبدیل شده است. مارکرهای پیوسته با مناطق ژنومی کنترل کننده غلظت اسید لینولنیک در B. napus متناظر با ژن fad3 (omega-3-desaturase) در A. thaliana، یافت شده اند. در مطالعه ای دیگر، یک QTL منفرد حامل شش مارکر مرتبط با درصد اسید لینولئیک، پالمتیک و الئیک در B. rapa شناخته شده است. اخیرا دوQTL اصلی تاثیرگذار بر میزان اسید الئیک در B. juncea با استفاده از هر دو آنالیز فاکتور منفرد واریانس و نقشه یابی منقطع، نقشه یابی شده اند. لوکوس های اسید اروسیک با مارکرهای مولکولی بواسطه استفاده از آنالیز RFLP یا BSA در B. napus پیوسته بوده اند. در هر دو تحقیق، دو QTL شناسایی شدند. این QTL ها در LG 6 و LG12 یا در LG7و LG15 جای گرفته اند. در یک مطالعه مستقل، دو QTL مرتبط با میزان اسید اروسیک در B. napus شناخته شده و در دو لوکوس متفاوت، E1 و E2 ، نقشه یابی شدند. QTL های E1 و E2 متناظر با دو آلل b-ketoacyl-synthase (KCS) حاصل از B. campestris و B. oleracea ، دو گونه والدی B. napus بوده وپروتئین طویل ساز اسید چرب یک (Fae1) را کد می کنند. در B. rapa لوکوس های اسید اروسیک با مارکرهای RFLP پیوسته بودند.

ژن رنگ پوسته بذر با مارکرهای متنوع RFLP و RAPD برچسب گذاری شده است. مارکرهای RFLP پیوسته با رنگ پوسته بذر در B. napusبا استفاده از روش آنالیز افتراقی بالک (BSA) شناسایی شده اند. صفت رنگ پوسته بذر در B. campestris با مارکرهای رپید با استفاده از لاینهای اضافی B. campestris-oleracea برچسب گذاری شد.  نسبت سه به یک تفرق رنگ قهوه ای دانه به زرد در B. rapa بیانگر کنترل تک ژنی این صفت بوده ودر LG5 نقشه یابی شد. مطالعه تفرق صفت در جمعیت F2گونه B. juncea بیانگر افزایش عملکرد ژن غالب به نسبت فنوتیپی 15 به یک بود. دو مارکر RFLP در برگیرنده یک لوکوس شناخته شده اند. در یک گزارش جدید، صفت رنگ پوسته بذر با استفاده از یک روش ترکیبی BSAو AFLP در B. juncea برچسب گذاری شده است.

4- سویا

در سویا، تاکید بر نقشه یابی ژنتیکی ژنهای مقاومت به بیماریها و آفات می باشد. علاوه بر آنها، صفات کمی مانند کیفیت روغن، ارتفاع گیاه، عملکرد جوانه با استفاده از نقشه های مولکولی مشخص شده اند. نماتد سیست سویا (SCN) (Heterodera glycines Inchinoe) عمده ترین آفت سویا از نظر آسیب اقتصادی است. گزارش شده که دو مارکر SSRبه اسامی BARC-Satt 309 و168 BARC-Satt در فاصله 0.4 cM از rhg1 تفکیک و نقشه یابی شده اند. وقتی این مارکرها برای ارزیابی لاینهای حاصل از تلاقی  والدین حساس و مقاوم به SCN استفاده شدند، راندمان بالای آنها در تفکیک لاینهای حامل ژن مقاومت rhg1 از لاینهای حامل آلل حساسیت به SCN در لوکوس rhg1 ثابت شد. در مطالعه ای دیگر، مقاومت زراعی به نژادسه SCN در کولتیوار Forrest مشروط به دو QTL دانسته شد. ژنهای دست اندرکار گمان می رود که شامل rhg1 در گروه لینکاژی G و rgh4 در گروه لینکاژی A2 هستند. نقشه ای حجیم برای فواصل حامل rhg1 و rhg4 با استفاده از مارکرهای AFLP آماده شده است. یک آنالیز 12 طرفه واریانس، دو لوکوس کنترل کننده مقاومت به SCN در تلاقی Essex × Forrest را نشان داد. با استفاده از 139 RFLPs، QTL های مرتبط با مقاومت به کرم طوقه ذرت (Helicoverpa zea Boddie) شناخته شده اند. با کمکAFLP، چهار مارکر بشدت پیوسته با ژن مقاومت به ویروس موزائیک سویا ، Rsv1، نقشه یابی شده اند، بنابراین سودمندی نقشه یابی ژنتیکی برای تولید مارکرهای بشدت پیوسته به ژنهای مقاومت به بیماریهای مهم نشان داده می شود. سندرم مرگ سویا (SDS) ایجاد شده بوسیله Fusarium solani f. sp. glycines کاهش شدید عملکرد را سبب می شود. دو QTL برای مقاومت به SDS در cv. Pyramid با استفاده از مارکرهای SSR ، BARC-Satt 163 و BARC-Satt 080، نقشه یابی شده اند. مشابها، یک QTL از cv. Douglas با استفاده از مارکر BARC-Satt 307 (SSR)، شناسایی شد. پیشنهاد شده که هرمی کردن ژن می تواند روش موثری برای توسعه ارقام با مقاومت پایدار به SDS باشد.

افزایش درصد اسید استئاریک برای بهبود کیفیت روغن سویا یک هدف اصلاحی مطلوب برای مقاصد فرآو ری غذایی است. سه مارکر SSR، Satt 070 ، Satt 474 و Satt 556 مرتبط با درصد اسید استئاریک شناسایی شده اند. شناسایی این مارکرها ممکن است در برنامه های اصلاحی برچسب زنی متکی بر مارکر مولکولی، تغییرات اسیدهای چرب سویا مفید باشند. مارکرهای RFLP برای شناسایی QTL های مرتبط با ارتفاع، استقرار و بلوغ گیاه بکار رفته اند. لوکوس عمده مرتبط با ارتفاع گیاه، Dt1، در LG L شناسایی شده است. Dt1 همچنین با استقرار مرتبط است. علاوه بر این، با کمک مارکرهای RFLP ، دو QTL برای ارتفاع گیاه(K007 بر LG H و A516b بر LG N) و یک QTL برای استقرار (cr517 برLG J) شناسایی شده اند. برای بلوغ، QTLs مستقل در فواصل میان R051 و N100 ، و میان B032 و CpTI بر LG K شناسایی شدند. مارکرهای RFLP برای شناسایی QTLs مرتبط با صفات جوانه زنی سویا شناسایی شدند. چهار QTL مرتبط با عملکرد - جوانه زنی در آنالیز مرکب انجام گرفته به مدت دو سال یافت شدند. یافت شد که QTLs تعدیل کننده عملکرد جوانه در همان مکانهای ژنومی که QTLs وزن دانه قرار داشتند، حضور دارند. این داده ها، نشان می دهند که MAS می تواند برای افزایش عمکرد – جوانه سویا مفید باشد.

5- نخود فرنگی

بیماری پوسیدگی ریشه قارچی ایجاد شده بوسیله Aphanomyces euteiches، مهمترین بیماری نخود فرنگی در سراسر جهان است. هیچ ماده شیمایی مناسبی برای کنترل پاتوژن در دسترس نیست. بنابراین، برای تسهیل اصلاح مقاومت به این بیماری و فهم بهتر توارث پذیری مقاومت جزئی، QTLs مرتبط با این بیماری با استفاده از مارکرهای  AFLPs، RFLPs، SSRs، ISSRs و STS شناسایی شده اند. نقشه ژنتیکی حاصل، شامل 324 مارکر پیوسته توزیع شده در طی 13 گروه لینکاژی با طول 1.094 cM است. مجموعا هفت ناحیه ژنومی با مقاومت بهبیماری قارچی پوسیدگی ریشه مرتبط بودند. اولی بعنوان Aph1 نامیده شد که بعنوان یک QTL اصلی شناخته شد. دو QTL اختصاصی دیگر، Aph2 و Aph3 ، نزدیک ژنهای r (بذور صاف/چروکیده) و af (برگهای افیلای نرمال) نقشه یابی شدند. چهار QTL کوچک دیگر شناسایی شدند. آللهای مقاومت Aph3 و دو QTL کوچک از والد حساس بدست آمده اند. مارکرهای RAPD و SACR پیوسته با ژنهای اثر گذار بر ساختار گیاه، سه ژن (rms2، rms3و rms4)و دو ژن مسئول پاسخ گلدهی به فتوپریود (sn و dne)، گزارش شده اند. در مطالعه ای دیگر، QTL های اثرگذار بر وزن دانه با استفاده از مارکرهای RFLP نقشه یابی شده اند. چهار QTLدر فواصل مارکری در سه گروه لینکاژی مختلف شناسایی شده اند.

6- نخود

بلایت یک بیماری مهم نخود ازنظرخسارت اقتصادی است که توسط قارچrabiei Ascochyta تولید می شود. یک لوکوس اصلی (ar1) مقاومت به پاتوتایپ I این بیماری و دو لوکوس اصلی مغلوب مستقل (ar2a) با اثر مکمل ژن مقاومت به پاتوتایپ II، با استفاده از SSRs شناسایی شده اند. در مطالعه دیگری، اجتماع مارکرهای همبارز STMS نقشه یابی مقاومت به ascochyta در نخود را بهبود بخشیده است. آنالوگهای ژن مقاومت (RGAs) Cicer بوسیله روشهای مختلف PCRایزوله شده و در تلاقی بین گونه ای والدین مقاوم و حساس به پوسیدگی فوزاریومی، بوسیله مارکرهای RFLP و CAPS نقشه یابی شده اند. مجموعا سیزده RGAs مختلف ایزوله شده و در 9 گروه مجزا قرار گرفتند. این مطالعه نقطه آغازی برای شناسایی و نقشه یابی ژنتیکی ژنهای کاندید مقاومت در Cicer که برای MAS مفید هستند و منبعی برای ژنهای مقاومت Cicer را ارائه می کنند، می باشد.

7- گوجه فرنگی

گوجه فرنگی یک سبزی مهم است و کار زیادی در مورد نقشه یابی ژنتیکی ژنهای مهم زراعی در این گیاه انجام شده است. بیماری بلایت اولیه (EB)، حاصل از قارچ مخرب Alternaria solani Sorauer، سبب برگ ریزی گیاه، کاهش عملکرد و کیفیت میوه، و تلفات معنی دار گیاه می شود. نقشه یابی QTL با استفاده از 14 مارکر RFLP و بیست و سه RGAs، سبب شناسایی ده QTL مهم برای EB شده است. ویروس سیب زمینیY   (PVY) یک بیماری مهم ارگانیسمی است که بر عملکرد سیب زمینی اثر می گذارد. مقاومت علیه PVY در خویشاوند وحشی سیب زمینی، Lycopersicon hirsutum PI247087 شناسایی شده است. لوکوس pot-1با استفاده از مارکرهای AFLP بر روی بازوی کوتاه کروموزوم شماره 3، در مجاورت لوکوس مغلوب py-1، عامل مقاومت به پوسیدگی ریشه چوب پنبه ای، نقشه یابی شده است. دیگر پاتوژن مهم، ژن مقاومت به ویروس موزائیک کدو(CMV)، Cmr، با استفاده از مارکرهای RFLPو isozyme در L. chilenseنقشه یابی شده و آن بر روی کروموزوم 12 قرار دارد. مارکرهای کروموزوم 12بطور معنی داری با مقاومت به CMV در هر دو مدل کمی و کیفی توارث مرتبط هستند. دانستن نقشه مکان Cmrباید اینتروگروسیون بوسیلهMAS  را تسریع نماید.

شناسایی مارکرهای به شدت پیوسته با ژنهای مهم، ایزولاسیون ژنها از گوجه فرنگی را تسهیل می کند. برای مثال، استراتژی کلونینگ بر پایه نقشه، برای ایزوله کردن ژن مقاومت به نماتد گره ریشه، Mi، با استفاده از مارکرهای پیرامونی متکی بر PCR طراحی شده است. نقشه یابی ساختار ظریف نوترکیب های حاصل از زیرکلونهای کاسمید نقشه یابی شده بوسیله مارکرهای جدیدا توسعه یافته AFLP و RFLP، Mi را در یک ناحیه ژنومی حدود 550 kb موقعیت یابی کرد. دو موتاسیون مغلوب در گوجه فرنگی یافت شدند که تشکیل گل و مناطق جدایی پایک میوه را کاملا مانع می شوند، بعبارت دیگر ژنهای عدم اتصال ( j) و عدم اتصال 2 ( j-2). هر دو ژن، بطور غیر قطعی بر کروموزوم شماره 11 با فاصله 30 cM مکان یابی شده بودند. اما، مارکرهای رپید و RFLP در شناسایی و نقشه یابی دقیق لوکوس j-2 بر کروموزوم 12بجای کروموزوم11 که امکان کلونینگ این ژن برپایه نقشه را میسر می سازد، کمک کردند.

بهبود کیفیت حسی (ارگانولپتیک) مهم است اما هدف پیچیده ای برای تجارت گوجه تازه است. مجموعا 26 صفت موثر بر تنوع کیفیت حسی ارزیابی شده اند. صفات فیزیکی شامل وزن، قطر، رنگ، استحکام و انعطاف پذیری میوه هستند. صفات فیزیکی شامل وزن ماده خشک، میزان اسیدیته و درصد جامدات حل پذیر، قندها، لیکوپن، کاروتن و 12 ماده فرار معطر است. مجموعا 81 QTL مهم برای 26 صفت با استفاده از مارکرهای DNA شناسایی شده اند. نقشه یابی RFLP حدود 32 لوکوس مستقل متناظر با ژنهای مشهور از نظر اثر بر رسیدن میوه و/ یا پاسخ اتیلن گزارش شده است. تعیین مکان لوکوس های رسیدن و پاسخ به اتیلن در نقشهRFLP گوجه، شناسایی توالی ژنی کاندید متناظر با ژن منفرد شناخته شده و تعیین نقش QTL بر توسعه میوه و پاسخ به اتیلن را تسهیل می کند.

8- سیب زمینی

در سبزیجاتی مانند سیب زمینی، نقشه یابی ژنتیکی اساسا در مورد مقاومت به بیماری انجام می شود. Phytophthora infestans یک قارچ بسیار مخرب ایجاد کننده بلایت دیررس است. یازده آلل مقاومت (R1-R11) شناسایی شده اند که مقاومت اختصاصی نژاد به این قارچ را سبب می شوند. در دو گزارش، آللهای R6 و R7، مشابه آلل R3 ، بوسیله مارکرهای RFLP بر کروموزوم XI نقشه یابی شده و آلل R2 با استفاده ازمارکر AFLP نقشه یابی شد. مطالعه نقشه یابی ژن مقاومت به نماتد گره ریشه (Meloidogyne chitwoodi) حاصل از bulbocastanum Solanum در یک جمعیت BC2 با استفاده از مارکرهای RFLP انجام شده است. نقشه یابی RFLP برای مقاومت به ویروس X سیب زمینی که توسط  ژن منفرد، Nxphu، کنترل می شود انجام شده است. چهار مارکر RFLP ، CT220،TG328 ، CT112 و TG424 از بازوی بلند کروموزم IX که با فنوتیپ فوق حساسیت پیوسته بودند گزارش شده اند. نقشه یابی QTL برای مقاومت به نماتد سیست سیب زمینی (Globodera rostochiensis) بوسیله محققین مختلف گزارش شده است. در یک مطالعه، لوکوس مقاومت به نماتد، Gpa2، با استفاده از 733 مارکرAFLP، بر کروموزوم 12 نقشه یابی شد. این مطالعه همچنین نشان داد که Gpa2 با لوکوس Rx1 که مقاومت به ویروس X سیب زمینی را سبب می شود پیوسته است. نقشه های پیوستگی با استفاده از مارکرهای AFLP و RFLP تهیه شده و برای تعیین سه QTL واقع بر کروموزومهای V، VI و XII ، برای مقاومت بر علیه نماتد سیست استفاده شده اند. در یک مطالعه جدید، 9 هومولوگ ژن مقاومت(RGHs) در دو کلون دیپلویید سیب زمینی با یک جفت پرایمر اختصاصی بر پایه موتیف های حفاظت شده در دامنه  LRRژن مقاومت به نماتد سیست Gpa2 و ژن مقاومت به ویروسX، Rx1، شناسایی شده اند. مارکرAFLP برای تسهیل نقشه یابی ژنی RGHs در چهار هاپلوتایپ تحت مطالعه استفاده شده است.

9- نیشکر

نیشکر یک گیاه صنعتی مهم بمنظور آنالیز توارث پذیری صفات کمی است. مطالعه زیادی در مورد نقشه یابی آلل صفت کمی (QTA) انجام شده است. نخستین نقشه یابی گسترده QTL بر روی جمعیتی از 295 نتاج حاصل از خودگشنی رقم R570 با استفاده از هزار مارکرAFLP انجام شده است. جمعیت در یک الگوی تکرار دار از نظر چهار جزء اساسی عملکرد، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه، قطر ساقه و بریکس، در دو چرخه متوالی محصول ارزیابی شد. چهل QTA مفروض برای چهار صفت از پنج صفت ظاهر شده در طی هر دو سال یافت شدند. در مطالعه ای دیگر، نقشه یابی QTLs برای عملکرد قند و صفات وابسته، pol، وزن ساقه، تعداد ساقه، درصد فیبر و درصد خاکستر با استفاده از 732 مارکر DNA انجام شد. پنجاه QTL از 61 QTL در 12 ناحیه ژنومی هفت گروه همولوگ نیشکر کلاستر بندی شدند.

10- درختان جنگلی

مارکرهای مولکولی بطور موفقیت آمیزی در درختان جنگلی بکار گرفته شده و در برنامه های اصلاحی موجود بصورت سودمند و اقتصادی سهم دارند. در درخت کاج استخری، مجموعه های صفت- مارکر برای اجزای پروفایل های تراکم چوب شعاعی شناخته شده و جمعیت های متنوعی برای تایید این مجموعه ها ایجاد شده اند. مارکرهای رپید برای نقشه یابی ژنوم و لوکوس های صفت کمی کنترل کننده رشد اولیه یک درخت کاج هیبرید F1 (Pinus palustris Mill. × P. elliottii Engl.) و یک درخت کاج اسلش elliottii Engl.) (P. بعنوان والد دوره ای در یک خانوادهBC1 حاصل از (نتاج تلاقی کاج برگ دراز با کاج اسلش) × کاج اسلش شامل 258 فرد بکار گرفته شده اند. با کمک مارکرهایRFLP، سیزده QTL مختلف افزایش طول و افزایش قطر در کاج استخری شناخته شدند. متشابها، صفات مرتبط به خصوصیات شیمیایی چوب برای حضور در یک شجره حاصل از سه نسل outbred (اصلاح حاصل از تلاقی والدین نامشابه) کاج استخری (Pinus taeda L.) ، با استفاده از مارکرهای DNA آنالیز شدند. نقشه یابی چند مارکری لوکوس های تراکم چوب در یک شجره outbred کاج شعاعی با استفاده از مارکرهای DNA گزارش شده است. اثر مکانهای QTL بطور معنی داری با بیان ژن تراکم چوب در سن های متفاوت مرتبط است. این نتایج کاربرد اطلاعات مارکر برای گزینش زودهنگام بمنظور افزایش تراکم چوب جوان را تشویق می کنند.

ژن غالب منفرد (R) عامل مقاومت به زنگ سفید آبله ای کاج (Cronartium ribicola Fisch.) در Pinus lambertiana Dougl، با استفاده از مارکرهای رپید نقشه یابی شده است. سیزده لوکوس رپید  شناسایی شده اند که به R پیوسته هستند. این امر می تواند در آزمایشات نقشه یابی با وضوح بالا برای تعیین مارکرهای بسیار پیوسته برای تسهیل کلونینگ احتمالی R کمک کند.

مارکرهای رپید برای تعیین محل ژنتیکی و اثرات مناطق ژنومی کنترل کننده تراکم چوب، رشد ساقه و تشکیل ساقه در Eucalyptus بکار گرفته شده اند. مجموعا 86 و 92 مارکر در میان 11 گروه لینکاژی بطول 1295 cM و 1312 cM برای E. urophylla و E. grandisتوزیع شدند. کاربرد این اطلاعات در گزینش زود هنگام درختان هیبرید بمنظور ازدیاد رویشی آنها برای تولید واریته های کلون شده مفید خواهد بود.


فروش خدمات باغبانی

Viewing all articles
Browse latest Browse all 10

Latest Images

Trending Articles





Latest Images